Δρώμενα 2009

Δρώμενα 2010

Δρώμενα 2011

 Δρώμενα 2012

Δρώμενα 2013

 Δρώμενα 2014

Η μουσικοχορευτική παράδοση της Κρήτης αντανακλά την ιστορία της, τον πολιτισμό της, καθώς και τα βιώματα των κατοίκων της. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι κρητικοί χοροί να έχουν ταυτόχρονα θρησκευτικά, πολεμικά και ερωτικά στοιχεία. Τα θρησκευτικά στοιχεία είναι εμφανή στους αργούς συρτούς χορούς, όπως είναι ο χανιώτικος συρτός με τις εκφάνσεις του και ο σιγανός. Τα πολεμικά-πυρρίχια στοιχεία είναι έντονα στους πηδηχτούς χορούς, όπως είναι: ο καστρινός πηδηχτός (μαλεβιζιώτης), ο λασιθιώτικος πηδηχτός, ο εθιανός πηδηχτός, ο γεργιανός πηδηχτός, ο πρινιώτης, η ρουματιανή σούστα, το πεντοζάλι. Είναι πιθανόν όλοι οι πηδηχτοί χοροί (με εξαίρεση το πεντοζάλι) να προέρχονται από τον ίδιο χορό (αρχαίο πολεμικό χορό της πυρρίχης) γι’ αυτό και έχουν ως δεύτερο συνθετικό της ονομασίας τους τη λέξη πηδηχτός. Το ερωτικό στοιχείο κυριαρχεί στη σούστα Ρεθύμνου, η οποία στην αρχαιότητα ανήκε στους χορούς της πυρρίχης και κατά τη διάρκεια της ενετοκρατίας εξελίχθηκε στην σημερινή της μορφή. Με άλλα λόγια, θα λέγαμε ότι ο παραδοσιακός κρητικός χορός είναι τέχνη· τέχνη η οποία απαιτεί σεμνό χορευτικό ήθος, σεβασμό στην πατρογονική χορευτική κληρονομιά και τήρηση της εθιμοτυπίας του χορού. Ο χορευτής μιλεί με το σώμα του, καθώς η ψυχή του κάνει διάλογο με το Θεό. Τα βήματά του και η ανάσα του γίνονται ένα με την γη που τον γέννησε.

Η παραδοσιακή μουσική ζυγιά οργάνων για την εκτέλεση των χορών είναι το βιολί (παλαιότερα και η βιολόλυρα) ή η λύρα (με ή χωρίς γερακοκούδουνα), η οποία συνοδεύεται από το λαγούτο. Εκτός από το λαγούτο, ως παραδοσιακά όργανα συνοδείας μπορεί να είναι: η κιθάρα, το μαντολίνο, το νταουλάκι (μόνο στην περιοχή της Σητείας), η ασκομαντούρα, το χαμπιόλι, η μαντούρα και το μπουλγαρί. Σήμερα έχουν προστεθεί το μπάσο και τα ντράμς, τα οποία δεν είναι παραδοσιακά όργανα συνοδείας.  Ο συνδυασμός των οργάνων στις παραδοσιακές μουσικές ζυγιές ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή. Έτσι, στην Κίσαμο κυριαρχεί το βιολί με το λαγούτο με ή χωρίς τη συνοδεία κιθάρας, στον Αποκόρωνα η λύρα με το λαγούτο, στον νομό Ρεθύμνου και στην Μεσαρά η λύρα με το λαγούτο, στην επαρχία Πεδιάδας και τη Βιάννο το βιολί με το λαγούτο και στο νομό Λασιθίου το βιολί με την κιθάρα ή/και το λαγούτο. Σε κάποιες περιοχές μπορεί να συνυπάρχουν παραδοσιακά και οι δυο βασικές ζυγιές, όπως π.χ. στη Ζήρο Σητείας ή στο Χόνδρο Βιάννου, όπου κυριαρχούν η λύρα με το λαγούτο αντί για το βιολί με το λαγούτο.

Ο Κισαμίτικος συρτός

Μουσικό μέτρο 2/4. Η πρώτη εκτέλεση του χορού αποδίδεται στον βιολάτορα Στέφανο Τριανταφυλλάκη ή Κιώρο από το Γαλουβά Λουσακιών Κισάμου γύρω στα 1750, ο οποίος στήριξε τη σύνθεσή του πάνω σε δυο μελωδίες, του πρώτου χανιώτικου σκοπού και του δεύτερου κισαμίτικου σκοπού. Αυτές τις μελωδίες μετέφεραν οι Κρήτες υπερασπιστές της Κων/πολης μετά την άλωση το 1453 στην Κρήτη.(4) Επίσης, είναι γνωστό ότι όλοι οι κισαμίτικοι συρτοί έχουν συγκεκριμένες μουσικές φράσεις· φράσεις, τις οποίες οφείλει να γνωρίζει ο χορευτής ώστε ο βηματισμός και ο αυτοσχεδιασμός να ολοκληρώνονται στο χρονικό όριο της μουσικής φράσης (το επονομαζόμενο «τσάκισμα στον άσσο», σύμφωνα με τους βιολάτορες). Ο χορός έχει 11 βήματα, οι λαβές είναι στο ύψος του αγκώνα και κινείται δεξιόστροφα. Σύμφωνα με την εθιμοτυπία χορεύουν μόνο οι δυο πρώτοι χορευτές (όταν είναι μόνο άνδρες) πιασμένοι με μαντήλι, ενώ οι άλλοι χορευτές ακολουθούν περπατώντας.(3) Παραδοσιακά οι γυναίκες χορεύουν χωριστά και συνοδεύονται από έναν άντρα, ο οποίος είτε τις χορεύει στην θέση της πρωτοχορεύτριας («ομπρός μερά») είτε στη δεύτερη θέση δίπλα του.

Ο Χανιώτικος συρτός

Μουσικό μέτρο 2/4. Είναι παγκρήτιος μεικτός χορός με 11 βήματα με τις λαβές στο ύψος του αγκώνα και κινείται δεξιόστροφα. Αποτελεί την έκφανση του κισαμίτικου συρτού στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων, ο οποίος με τη σειρά του παρουσιάζει τοπικές εκφάνσεις σε ολόκληρο τον νομό, π.χ. αποκορωνιώτικος (στην περιοχή του Αποκόρωνα), λακιώτικος (στους Λάκκους), κ.λπ. καθώς και στους γειτονικούς νομούς (Ρέθυμνο, Ηράκλειο και Λασίθι). (4) Η πληθώρα των εκφάνσεων οφείλεται στο γεγονός ότι η μελωδία του συρτού χορού είναι μια ιδέα μουσικού σκοπού, προς το οποίο οφείλει να προσαρμοστεί η εκτέλεση.

Το Πεντοζάλι (του Κιώρου)

Μουσικό μέτρο 2/4. Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι είναι σύνθεση του Στέφανου Τριανταφυλλάκη ή Κιώρου για την κρητική επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770-71.(3) Έχει 12 μουσικές φράσεις (γυρίσματα) προς τιμή των 12 οπλαρχηγών και 10 βήματα, καθώς η επανάσταση κυρήχθηκε στις 10-10-1769.(4) Η εθιμοτυπία στο πεντοζάλι θέλει η εναλλαγή του πρωτοχορευτή να γίνεται από ένα χορευτή του κύκλου, ο οποίος παίρνει τη θέση του πρώτου χωρίς, όμως, ο προηγούμενος πρωτοχορευτής να αφήσει τη θέση του. Ανδρικός χορός με τις λαβές στο ύψος των ώμων (σήμερα χορεύεται και από τις γυναίκες), ενώ η χορευτική κίνηση είναι εκρηκτική με αυτοσχεδιασμούς του πρωτοχορευτή. Κλασική φιγούρα «η πατιά» (ομαδικό χτύπημα του ποδιού στο έδαφος) από τους άνδρες.

Tο Ρόδο

Μουσικό μέτρο 2/4. Τοπικός μεικτός (παλαιότερα) χορός από τις Λουσακιές της επαρχίας Κισάμου.(6) Σήμερα χορεύεται μόνο από γυναίκες. Αποτελείται από 17 βήματα, έχει δεξιόστροφη φορά και ανήκει στους συρτούς χορούς. Οι λαβές είναι στο ύψος του αγκώνα.

Η Ρουματιανή σούστα ή γιτσικιά σούστα

Μουσικό μέτρο 2/4. Τοπικός πηδηχτός χορός της επαρχίας Κισάμου. Πριν το 1950 χορευόταν από άνδρες και γυναίκες, σήμερα χορεύεται μόνο από άνδρες. Έχει έντονα πυρρίχια στοιχεία με χαρακτηριστικό στοιχείο την μίμηση της κίνησης των κατσικιών. Ο βασικός βηματισμός είναι έξι βήματα με κίνηση στην αρχή προς τα εμπρός και στη συνέχεια προς τα πίσω. Στα μουσικά γυρίσματα του βιολιού οι χορευτές εκτελούν συγκεκριμένες φιγούρες. Οι λαβές είναι στο ύψος του αγκώνα.

Ο Καστρινός πηδηχτός ή Μαλεβιζιώτης

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός παγκρήτιος χορός, πηδηχτός, με δεξιόστροφη φορά, ο οποίος χορεύεται με τις λαβές στο ύψος του αγκώνα. Η εθιμοτυπία του χορού θέλει ο πρωτοχορευτής να αντικαθιστάται από δυο χορευτές του κύκλου, οι οποίοι παίρνουν τη θέση του χωρίς, όμως, αυτός να φύγει από αυτήν (δηλαδή, γίνεται τρίτος). Ο Γεώργιος Χατζηδάκις θεωρεί ότι είναι ο αρχαιότερος χορός της Κρήτης, καθώς σύμφωνα με την παράδοση είναι πυρρίχιος (πολεμικός) χορός.(7) Αυτός ο χορός έχει 16 βήματα και επιτρέπει μεγάλη ελευθερία αυτοσχεδιασμού στον πρωτοχορευτή.

Η Σούστα Ρεθύμνου

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός παγκρήτιος πηδηχτός χορός με 6 βήματα. Είναι ο ερωτικός χορός της Κρήτης. Τα χορευτικά ζευγάρια αυτοσχεδιάζουν στο ρυθμό της μουσικής για να διηγηθούν τη δική τους ερωτική ιστορία.

Ο Σιγανός

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός παγκρήτιος χορός με δεξιόστροφη φορά και ρυθμό κοντυλιάς. Οι λαβές είναι στο ύψος των ώμων και αποτελείται από 6 βήματα. Μετά το 1950 λυράρηδες από την κεντρική Κρήτη διασκεύασαν τη μελωδία του σιγανού, την οποία άλλαζαν απευθείας σε πεντοζάλι.(6) Αυτή η μουσικοχορευτική διασκευή ονομάστηκε σιγανό πεντοζάλι.

Ο Πηδηχτός του Μυλοποτάμου ή ανωγειανός πηδηχτός ή όρτσες των Ανωγείων

Μουσικό μέτρο 2/4. Τοπικός πηδηχτός χορός της επαρχίας Μυλοποτάμου με δεξιόστροφη φορά.(2) Μέχρι και την δεκαετία του 1970 (υπάρχουν καταγραφές) χορευόταν από άνδρες με λαβή των χεριών στο ύψος του αγκώνα. Είναι πιθανόν στο παρελθόν να τον χόρευαν και γυναίκες (προφορικές μαρτυρίες). Σήμερα χορεύεται μόνο από άνδρες με χιαστί λαβή των χεριών.

Ο Κουτσαμπαδιανός ή κατσαμπαδιανός

Μουσικό μέτρο 2/4. Τοπικός πηδηχτός ανδρικός χορός της κεντρικής Κρήτης με δεξιόστροφη φορά, ο οποίος είναι παραλλαγή του πεντοζάλι. Η ετυμολογία του ονόματος προέρχεται από το τουρκικό μεγάλο χωριό = κατσαμπάς. Κατά μια άλλη ερμηνεία είναι ο πεντοζάλης που χόρεψε ο καπετάν Σήφης από την Αμπαδιά -το σημερινό Αμάρι- που συμμετείχε στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770, ο οποίος ήταν κουτσός και έκανε τον ανάλογο βηματισμό.(4) Οι λαβές είναι στο ύψος των ώμων, όπως στο πεντοζάλι.

Ο Τριζάλης ή τριοζάλης

Μουσικό μέτρο 2/4. Τοπικός μεικτός πηδηχτός χορός της κεντρικής Κρήτης με δεξιόστροφη φορά. Οι λαβές είναι στο ύψος του αγκώνα.

O Απανωμερίτης

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός (παλαιότερα) χορός, ο οποίος σήμερα χορεύεται μόνο από γυναίκες. Είναι τοπικός χορός της κεντρικής Κρήτης με δεξιόστροφη φορά, ο οποίος χορεύεται με λαβή στο ύψος του αγκώνα και έχει 10 βήματα.

Το Μικρό-μικράκι

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός τοπικός χορός της κεντρικής Κρήτης σε ρυθμό κοντυλιάς, ο οποίος χορεύεται με λαβή στο ύψος του αγκώνα και έχει δεξιόστροφη φορά. Υπάρχουν δυο παραλλαγές: η μεσαρίτικη με 10 βήματα και η ρεθυμνιώτικη με 18 βήματα.

Ο Εθιανός πηδηχτός

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός τοπικός πηδηχτός χορός από την Εθιά στα Αστερούσια όρη. Οι λαβές είναι το ύψος του αγκώνα και έχει δεξιόστροφη φορά.

Ο Γεργιανός πηδηχτός

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός τοπικός πηδηχτός χορός από την Γέργερη στην ορεινή δυτική Μεσαρά με δεξιόστροφη φορά. Οι λαβές είναι στο ύψος του αγκώνα και στηρίζεται στην παραδοσιακή μελωδία «Στου Παπαχατζή το μύλo».

Ο Πρινιώτης ή πρινιανός, ή μπραϊμινός

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός τοπικός πηδηχτός χορός, ο οποίος χορεύεται στον νομό Λασιθίου (Μεραμπέλο, Ιεράπετρα) με δεξιόστροφη φορά. Τα χέρια είναι σε χιαστί λαβή ή στο ύψος των ώμων και έχει 13 βήματα.

Ο Λασιθιώτικος πηδηχτός

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός τοπικός πηδηχτός χορός της επαρχίας Λασιθίου, ο οποίος έχει δυο εκφάνσεις: τον γεραπετρίτικο πηδηχτό και τον στειακό πηδηχτό.(2) Αποτελείται από 16 βήματα, έχει δεξιόστροφη κίνηση και οι λαβές είναι στο ύψος των αγκώνων. Εκτός από αυτό τον βηματισμό υπάρχει και ο επιτόπιος βηματισμός, η στοίβα, η οποία έχει 8 βήματα και εκτελείται στο μουσικό γύρισμα του βιολιού. Σε αυτό τον χορό πρωτεύοντα ρόλο έχει η γυναίκα, η οποία χορεύεται από τον άνδρα με τα λεγόμενα τσαμπάκια (τσαμπάκι είναι το χορευτικό ζευγάρι άνδρα-γυναίκα, το οποίο εκτελεί φιγούρες).

Ο Λαζιώτης

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός τοπικός χορός της κεντρικής Κρήτης με τις λαβές στο ύψος του αγκώνα και δεξιόστροφη φορά. Αποτελείται από το συνδυασμό δυο ποντιακών χορών του απλού ομάλ και του τικ σο γόνατος και πήρε το όνομα από τους Λαζούς, οι οποίοι πίστευαν οι Κρητικοί ότι ήταν Πόντιοι ή κατά άλλους από το σύνθημα Ελλάς Ζει στους βαλκανικούς πολέμους.

Τα Ντουρνεράκια

Μουσικό μέτρο 2/4. Μεικτός χορός, ο οποίος χορεύεται με έξι βήματα (σαν γρήγορος σιγανός) και κινείται δεξιόστροφα. Οι λαβή είναι στους ώμους και πιθανόν είναι διασκευή σέρβικου χορού με ρυθμό χασαποσέρβικου.

Ο Ζερβόδεξος 

Είναι ένας λασιθιώτικος, εύθυμος χορός με μέτρο 2/4 και χαρακτηρίζεται από βήματα σούστας, την πλεκτή λαβή με το ένα χέρι στον ώμο, όπου οι χορευτές είναι ο ένας πίσω από τον άλλο και στα γυρίσματα του βιολιού οι χορευτές αλλάζουν όλοι μαζί κατέυθυνση( δηλαδη κινούνται ζερβα-δεξια εναλλάξ).

Ο Ξενομπασάρης (ή μανάς)

Είναι απλά η εκδοχή του σιγανού στο Λασίθι με τα χέρια σε λαβή χιαστί και 6 βήματα με το ένα βήμα να είναι μπρος κι όχι πίσω όπως στο σιγανό. Η ονομασία είναι από την μαντινάδα "Ξενομπασάρικο πουλί ξενομπασαρικάκι μου..."

Ο Αγκαλιαστός

Είναι αργός, συρτός χορός σε ρυθμό 2/4 όπου υπάρχει η πλουμίστρα που λέει μαντινάδες καθώς πλέκεται ο χορός με δυο χαρακτηριστικά: 1) την αψίδα από το τελευταίο ζευγάρι, δηλαδή πιασμένοι από το ένα χέρι το ζευγάρι σηκώνει την αψίδα ψηλά και περνούν όλοι οι χορευτές περπατώντας από κάτω. Το τελευταίο ζευγάρι σχηματίζει τη νέα αψίδα, ενά το προηγούμενο που είχε κάνει αψίδα πιάνεται με την πλεκτή λαβή στον ώμο όπως ο ζερβόδεξος. Όταν πλεχτούν όλοι οι χορευτές αρχίζει ένας αργός βηματισμός σε ρυθμό κοντυλιάς και 6 βήματα.